روتاویروس (Rotavirus) یکی از شایعترین عوامل عفونت معده و روده (گاستروآنتریت) در نوزادان و کودکان خردسال در سراسر جهان است. این ویروس مسئول میلیونها مورد اسهال شدید، بستری شدن و مرگ کودکان در کشورهای کمدرآمد و متوسط میباشد. با وجود اینکه در بسیاری از موارد بیماری خفیف و خودمحدودشونده است، اما در برخی موارد میتواند منجر به کمآبی شدید و تهدید جان کودک شود. خوشبختانه، واکسیناسیون مؤثر نقش مهمی در کاهش شیوع و مرگومیر ناشی از روتاویروس ایفا کرده است.
عامل بیماری
روتاویروس عضوی از خانواده Reoviridae است و دارای ساختاری دایرهای (چرخمانند) با ژنوم RNA دو رشتهای است. این ویروس در مقابل بسیاری از عوامل محیطی مقاوم است و میتواند در خارج از بدن برای مدت طولانی زنده بماند، که این ویژگی باعث گسترش آسان آن در محیط میشود.
انواع روتاویروس
روتاویروسها به چند گروه تقسیم میشوند که گروه A بیشترین عامل بیماری در انسان، بهویژه در کودکان زیر ۵ سال است.
شیوع بیماری
- سن شایع: بیشتر در کودکان ۶ ماهه تا ۲ ساله
- زمان شیوع: در بسیاری از مناطق، شیوع آن در ماههای سرد سال بیشتر است
- انتشار جهانی: پیش از واکسیناسیون گسترده، تقریباً همه کودکان تا سن ۵ سالگی حداقل یک بار به روتاویروس مبتلا میشدند.
علائم روتاویروس
علائم بیماری معمولاً ۲ تا ۳ روز پس از ورود ویروس به بدن ظاهر میشوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اسهال آبکی و شدید (بدون خون)
- استفراغ
- تب متوسط تا بالا
- درد شکمی
- بیحالی و بیاشتهایی
در صورت عدم درمان، میتواند منجر به:
- کمآبی شدید (دهیدراتاسیون)
- اختلالات الکترولیتی
- افت فشار خون یا شوک در موارد شدید
راههای انتقال روتاویروس
روتاویروس بسیار مسری است و از طریق مسیر مدفوعی-دهانی منتقل میشود. راههای انتقال شامل:
- تماس مستقیم با مدفوع فرد آلوده (مثلاً هنگام تعویض پوشک)
- مصرف آب یا غذای آلوده
- تماس با اسباببازیها، دستگیرهها یا وسایل آلوده
- تماس نزدیک با فرد آلوده (بهویژه در مهدکودکها)
ویروس میتواند تا چند روز بر روی سطوح زنده بماند.
تشخیص
تشخیص معمولاً بر اساس علائم بالینی است، اما در موارد خاص میتوان از روشهای آزمایشگاهی نیز استفاده کرد:
- آزمایش آنتیژن ویروسی در نمونه مدفوع (ELISA)
- آزمایش RT-PCR برای تشخیص دقیقتر ژن ویروس
درمان
درمان خاصی برای از بین بردن خود ویروس وجود ندارد و درمان عمدتاً حمایتی است.
اقدامات درمانی اصلی:
- جبران کمآبی بدن:
- استفاده از محلولهای خوراکی الکترولیت (ORS)
- در موارد شدید: سرمدرمانی وریدی
- استراحت و تغذیه مناسب:
- ادامه شیردهی در نوزادان
- تغذیه سبک و مناسب برای کودکان بزرگتر
- داروهای کمکی (با نظر پزشک):
- استامینوفن برای تب
- پروبیوتیکها برای کمک به بازسازی فلور روده
نکته مهم: نباید بدون مشورت پزشک از داروهای ضداسهال بزرگسالان در کودکان استفاده کرد.
پیشگیری
پیشگیری از روتاویروس شامل دو بخش مهم است:
- رعایت بهداشت:
- شستوشوی دستها بهویژه پس از تعویض پوشک
- شستوشوی اسباببازیها و وسایل کودک
- استفاده از آب آشامیدنی سالم
- ضدعفونی سطوح در محیطهایی مانند مهدکودک
- واکسیناسیون (مؤثرترین راه پیشگیری):
دو نوع واکسن خوراکی برای پیشگیری از روتاویروس وجود دارد:
- Rotarix: دو دوز در ماههای ۲ و ۴ زندگی
- RotaTeq: سه دوز در ماههای ۲، ۴ و ۶ زندگی
واکسن روتاویروس باید پیش از ۸ ماهگی تکمیل شود و از سن بالاتر تجویز نمیشود.
اهمیت واکسن روتاویروس
واکسیناسیون علیه روتاویروس توانسته است موارد بستری و مرگ ناشی از اسهال شدید را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. در کشورهایی که واکسن بهصورت ملی در برنامه ایمنسازی گنجانده شده، کاهش ۵۰ تا ۹۰ درصدی موارد شدید بیماری مشاهده شده است.
جمعبندی
روتاویروس یکی از اصلیترین علل اسهال شدید و کمآبی در کودکان زیر ۵ سال است و اگرچه معمولاً خودبهخود بهبود مییابد، در برخی موارد میتواند منجر به عوارض خطرناک یا مرگ شود. آگاهی خانوادهها، رعایت اصول بهداشتی و انجام واکسیناسیون منظم از مهمترین ابزارهای کنترل و پیشگیری از این بیماری شایع ولی قابل پیشگیری است.
منابع علمی
- Parashar UD, Bresee JS, Gentsch JR, Glass RI. Rotavirus. Emerging infectious diseases. 1998 Oct;4(4):561.
- Bernstein DI. Rotavirus overview. The Pediatric infectious disease journal. 2009 Mar 1;28(3):S50-3.
چرا دکتر پر شاپ؟
با خرید از دکتر پَر شاپ، تجربهای متفاوت و امن از خرید آنلاین خواهید داشت. ویژگیها و خدمات متمایز دکتر پَر شاپ به شما این امکان را میدهد که با اطمینان خاطر محصولات موردنیاز خود را خریداری کنید و از اصالت و کیفیت آنها مطمئن باشید:
- محصولات اورجینال و باکیفیت: تمامی محصولات ما، تحت نظارت پزشکان متخصص و بر اساس استانداردهای ایمنی انتخاب شدهاند. این محصولات، اصل و با تأییدیههای معتبر هستند که به شما اجازه میدهند با خیال راحت از آنها استفاده کنید.
- مشاوره تخصصی و پشتیبانی سریع: دکتر پَر شاپ همراه شماست تا بهترین انتخاب را داشته باشید. تیم ما آماده پاسخگویی به سؤالات شما و ارائه مشاوره تخصصی در انتخاب محصول مناسب برای پوست شما است.
- درگاه پرداخت امن: خرید از دکتر پَر شاپ با درگاه پرداخت امن انجام میشود تا شما تجربهای بدون نگرانی از پرداخت و خرید آنلاین داشته باشید.
دکتر پَر شاپ با تمرکز بر سلامتی و رضایت مشتریان خود، تمامی تلاش خود را میکند تا خریدی آسان و مطمئن را برای شما فراهم کند. با خرید از ما، هم از کیفیت و اصالت محصول مطمئن خواهید بود و هم از پشتیبانی قوی و تخصصی بهرهمند میشوید.